Δίαιτα παθολογικών καταστάσεων

Το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (ΣΕΕ) είναι μια λειτουργική διαταραχή του εντέρου, της οποίας το κύριο σύμπτωμα είναι  ο κοιλιακός πόνος, και μάλιστα πόνος ο οποίος διαφοροποιείται σε ένταση από ασθενή σε ασθενή, και είτε συνοδεύεται  από δυσκοιλιότητα είτε από διάρροια, είτε από συνδυασμό και των 2,  ενώ επιπλέον μπορεί και  να συνοδεύεται  και από αίσθημα μετεωρισμού, φουσκώματος, ναυτίας και αερίων.

Δεν υπάρχουν καθολικές οδηγίες για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων του συνδρόμου, αλλά εξατομικευμένες παρεμβάσεις.  Αυτό συμβαίνει διότι ο κάθε ασθενής εμφανίζει διαφορετικά συμπτώματα, με διαφορετική ένταση, διαμέσου της κατανάλωσης διαφορετικών τροφίμων.

Ωστόσο, υπάρχουν κάποιες ύποπτες τροφές οι οποίες φαίνεται να είναι κοινές σε μια μεγάλη μερίδα ασθενών όπως τα γαλακτοκομικά προιόντα, οι φυτικές ίνες, το αλκοόλ, και  ο καφές.

Τα fodmaps είναι μικρής αλύσου υδατάνθρακες όπως ολιγοσακχαρίτες, δισακχαρίτες, μονοσακχαρίτες και αλκοόλες που δεν απορροφούνται επαρκώς από το λεπτό έντερο. Το ακρωνύμιο ή συντομογραφία «Fodmap» προέρχεται από τις λέξεις Fermentable Oligo-, Di-,  Monosaccharides,  Polyols που σημαίνει ζυμώσιμοι ολιγο-, δι-,μονο-σακχαρίτες και πολυόλες. Ο όρος επινοήθηκε για να περιγράψει μια ομάδα μικρής αλύσου υδατανθράκων όπως η φρουκτόζη, η λακτόζη, φρουκτο- και γαλακτο-ολιγοσακχαρίτες (φρουκτάνες και γαλακτάνες) και πολυόλες όπως η σορβιτόλη, η μαννιτόλη, η ξυλιτόλη, η μανιτόλη και άλλες γλυκαντικές ουσίες, οι οποίες έχουν 3 κοινές λειτουργικές ιδιότητες:

1. Δεν απορροφώνται επαρκώς από το λεπτό έντερο
2. Είναι μικρά, και επομένως ωσμωτικά – ενεργά μόρια
3. Υπόκεινται σε ταχεία ζύμωση από τα βακτήρια [1].

Επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι μια διατροφή χαμηλής περιεκτικότητας σε fodmap υδατάνθρακες μπορεί να προσφέρει ανακούφιση στα συμπτώματα που προκαλούν τόσο οι λειτουργικές διαταραχές του εντέρου όπως το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου όσο και οι φλεγμονώδης διαταραχές του εντέρου όπως η νόσος του Crohn  [2],[3].

Η διάταση του εντέρου προκύπτει από την βακτηριακή παραγωγή αερίων ως αποτέλεσμα της ζύμωσης την μη αφομοιώσιμων υδατανθράκων. Σε ορισμένους ασθενείς με σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου μπορεί να υπάρχει δυσβίωση της εντερικής μικροχλωρίδας συμπεριλαμβανομένης της θέσης των βακτηριδίων καθώς επίσης και του τύπου των βακτηρίων. Ένας δεύτερος λόγος για τη διάταση του εντέρου είναι η κατακράτηση υγρών ειδικά στον μικρό εντερικό αυλό, η οποία μπορεί να προκύψει από την ωσμωτική επίδραση των μικρών μορίων που απορροφούνται αργά  [4].

Η εφαρμογή μιας διατροφής χαμηλής σε fodmap υδατάνθρακες επιτυγχάνεται καλύτερα με την βοήθεια ενός διαιτολόγου ο οποίος συζητά με τον ασθενή και αναλύει τις τροφές μια προς μια ως προς τα συμπτώματα που του προκαλούν, ενώ στη συνέχεια σχεδιάζει ένα εξατομικευμένο διαιτολόγιο εξασφαλίζοντας στον ασθενή μια ισορροπημένη σε θρεπτικά συστατικά διατροφή. Χρειάζεται η λήψη διατροφικού ιστορικού προκειμένου να καθοριστεί η σύσταση των fodmaps στη διατροφή ενός ατόμου, καθώς επίσης και η εκπαίδευση του ατόμου στο να διαχειρίζεται καλύτερα τα συμπτώματα διαμέσου των τροφίμων παρά η εστίαση στον αποκλεισμό των συγκεκριμένων τροφίμων. Ωστόσο, οι λίστες με τα fodmap τρόφιμα καθώς και τα τρόφιμα που μπορούν να υποκαταστήσουν αυτές τις τροφές μπορούν να βοηθήσουν επιπλέον τους ασθενείς να καταλάβουν ποιες τροφές μπορούν και ποιες δεν μπορούν να καταναλώσουν. Αρχικά, οι ασθενείς χρειάζεται να περιορίσουν για 6-8 εβδομάδες την κατανάλωση των fodmap τροφίμων, και στη συνέχεια εφόσων υποχωρήσουν τα συμπτώματα πραγματοποιείται μια σταδιακή επανένταξη των τροφίμων και επανεξέταση των συμπτωμάτων [5].

Οι ασθενείς οι οποίοι μπορούν να ακολουθήσουν μια διατροφή περιορισμένη σε fodmap υδατάνθρακες και να επωφεληθούν από αυτήν είναι τα άτομα με σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, άτομα με νόσο του Crohn, άτομα με ελκώδη κολίτιδα, ασθενείς με ειλεοστομία, καθώς και άτομα με κοιλιοκάκη  [4].

Τέλος, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση του συνδρόμου αποτελεί η ολιστική αντιμετώπισή του, δηλαδή συνδυασμός διατροφής, άσκησης, καθώς και η καταπολέμηση του άγχους.

Πηγές:

1. Gibson, P.R. and S.J. Shepherd, Evidence-based dietary management of functional gastrointestinal symptoms: The FODMAP approach. J Gastroenterol Hepatol, 2010. 25(2): p. 252-8.
2. Durchschein, F., W. Petritsch, and H.F. Hammer, Diet therapy for inflammatory bowel diseases: The established and the new. World J Gastroenterol, 2016. 22(7): p. 2179-94.
3. Pedersen, N., et al., Ehealth: low FODMAP diet vs Lactobacillus rhamnosus GG in irritable bowel syndrome. World J Gastroenterol, 2014. 20(43): p. 16215-26.
4. Muir, J.G. and P.R. Gibson, The Low FODMAP Diet for Treatment of Irritable Bowel Syndrome and Other Gastrointestinal Disorders. Gastroenterol Hepatol (N Y), 2013. 9(7): p. 450-2.
5. Magge, S. and A. Lembo, Low-FODMAP Diet for Treatment of Irritable Bowel Syndrome. Gastroenterol Hepatol (N Y), 2012. 8(11): p. 739-45.

Η άσκηση σύμφωνα με πλήθος ερευνών αποδεικνύει τα οφέλη της τόσο σε επίπεδο πρόληψης όσο και σε επίπεδο θεραπείας. Η θεραπεία από την άλλη, παίρνει την σκυτάλη όταν η πρόληψη δεν έχει κάνει καλά τη δουλειά της.

Πιο συγκεκριμένα, η άσκηση:

• συμβάλλει στην πρόληψη αλλά και στη ρύθμιση του διαβήτη,
• στην πρόληψη καρδιαγγειακών και εγκεφαλικών επεισοδίων,
• στην αποφυγή της οστεοπόρωσης και του εκφυλισμού των μυών,
• στην πρόληψη και στην αντιμετώπιση της  παχυσαρκίας,
• προστατεύει από κάποιες μορφές καρκίνου,
• ενισχύσει το ανοσοποιητικό σύστημα,
• αντιμετωπίζει την κατάθλιψη, και βοηθάει στην πνευματική ανάπτυξη.

Τα αυξημένα επίπεδα τριγλυκεριδίων, της κακής χοληστερόλης LDL, της ολικής χοληστερόλης CHOL, η VLDL-TG, αλλά και η μειωμένες τιμές της καλής χοληστερόλης HDL, συνδέονται με καρδιαγγειακές παθήσεις, στεφανιαία νόσο και μεταβολικό σύνδρομο. Σύμφωνα με αρκετές έρευνες ύστερα από άσκηση ή δίαιτα ή συνδυασμό και των δυο, επέρχεται βελτίωση-ομαλοποίηση των παραπάνω βιοχημικών δεικτών και έτσι μειώνεται ο κίνδυνος για καρδιαγγειακές ασθένειες, διαβήτη και πολλές άλλες.

Το σώμα μας είναι φτιαγμένο και ομοιόμορφα κατανεμημένο από μυϊκές ομάδες που εμπεριέχουν μυϊκές ίνες διαφόρων τύπων, οι οποίες μας βοηθάνε στην κίνηση αλλά και στην στήριξη του σκελετικού μας συστήματος. Οι μυϊκές αυτές ίνες όταν δεν εξασκούνται με το πέρασμα των χρόνων στην 3^η ηλικία, μειώνονται σε μέγεθος ή και σε αριθμό κάτι που οδηγεί σε μείωση της μυϊκής μάζας με ταυτόχρονη αύξηση του υποδόριου λίπους.

Στην 3^η ηλικία το φαινόμενο αυτό καλείται σαρκοπενία, χαρακτηρίζεται από έντονη μείωση της μυϊκής μάζας με ταυτόχρονη μείωση σε λειτουργικές ικανότητες του ατόμου να αυτοεξυπηρετηθεί. Η μείωση της μυϊκής μάζας μπορεί να εκδηλωθεί από την ηλικία των 30 ετών και έπειτα σε ανθρώπους που υιοθετούν έναν καθιστικό τρόπο ζωής. Η πρόληψη αλλά και η θεραπεία της μείωσης της μυϊκής μάζας έγκειται πρωτίστως στην φυσική άσκηση, συνδυασμένη αερόβια και αναερόβια δραστηριότητα και βεβαίως και στην κατανάλωση ενός διαιτολογίου που θα παρέχει επάρκεια θρεπτικών συστατικών στον οργανισμό.  Σύμφωνα με έρευνες η άσκηση βοηθάει στη διατήρηση της μυϊκής μάζας  διαμέσου της προστατευτικής της δράσης στη μείωση του αριθμού ή και του μεγέθους των μυϊκών ινών.

Όταν μιλάμε για αερόβια άσκηση αναφερόμαστε στο είδος της άσκησης την οποία απαιτείτε η πρόσληψη, η μεταφορά και η κατανάλωση οξυγόνου. Αυτό το είδος άσκησης μας βοηθάει να βελτιώσουμε την καρδιο-αναπνευστική και μυϊκή μας κατάσταση. Τέτοιου είδος ασκήσεις είναι για παράδειγμα το περπάτημα ή το τρέξιμο στη φύση, ο διάδρομος, το κολύμπι,  το αερόμπικ, ο χορός, το ποδήλατο, και πολλά άλλα.

Ως αναερόβια άσκηση χαρακτηρίζεται η άσκηση η οποία δεν απαιτεί οξυγόνο κατά την παραγωγή ενέργειας, διαρκεί λιγότερο χρόνο, χαρακτηρίζεται από περισσότερα διαλείμματα κατά τη διάρκειά της, κατά το πρώτο λεπτό της άσκησης χρησιμοποιεί το σύστημα της φωσφοκρεατίνης και ΑΤΡ για παραγωγή ενέργειας, ενώ κατά τα επόμενα 1-3 λεπτά χρησιμοποιεί τον αναερόβιο γαλακτικό μηχανισμό παραγωγής ενέργειας. Τέτοιου είδους ασκήσεις είναι οι ασκήσεις με αντιστάσεις όπως είναι τα βαράκια ή τα λάστιχα ή ακόμα και η αντίσταση που προκαλείτε στην προσπάθειά μας να σηκώσουμε το σώμα μας πχ (πουσάπς ή μονόζυγο). Οι ασκήσεις αντιστάσεων είναι σπουδαίας σημασίας και οφείλουν να απασχολούν όλους μας και όχι μόνο τους όσους ασχολούνται με το bodybuilding.  Αυτό το είδος της άσκησης μας βοηθάει να διατηρήσουμε τη μυϊκής μας μάζα σταθερή ή ακόμα και να την αυξήσουμε όταν υπάρχει ανάγκη.

Το να κάνει όμως κανείς άσκηση χωρίς ταυτόχρονα να ακολουθεί και ένα εξατομικευμένο διαιτολόγιο που θα του παρέχει όλα εκείνα τα ενεργειακά υποστρώματα που θα χρειαστούν κατά την άσκηση ίσως να έχει τα αντίθετα αποτελέσματα. Για παράδειγμα εάν κάποιος προσπαθεί να αυξήσει την μυϊκή του μάζα χωρίς ταυτόχρονα να αυξήσει και τις συνολικές θερμίδες του διαιτολογίου του σε ορισμένα θρεπτικά συστατικά τότε αυτό θα τον οδηγήσει στην μείωση της υπάρχουσας μυϊκής του μάζας και συνεπώς θα έχει τα αντίθετα αποτελέσματα. Ένα ακόμη παράδειγμα αποτελεί και κάποιος ο  οποίος θέλει να βελτιώσει το καρδιαγγειακό- αναπνευστικό του σύστημα κάνοντας τρέξιμο που είναι άσκηση αντοχής. Εάν αυτός ο άνθρωπος ξεκινήσει την άσκηση με άδειες αποθήκες μυϊκού και ηπατικού γλυκογόνου (αποθήκες ενέργειας), ο οργανισμός του θα καταναλώσει για ενέργεια τα λίπη αλλά και τις πρωτεΐνες του σώματος,  κινδυνεύει να εξαντληθεί πάρα πολύ γρήγορα και να υποστεί μυϊκή φθορά. Συνεπώς το γεύμα και η κατανάλωση πριν, κατά τη διάρκεια αλλά και μετά την άσκηση κρίνεται απαραίτητη για ένα αθλητή αλλά και για έναν απλό ασκούμενο.

Για την προώθηση και τη διατήρηση της υγείας συστήνεται οι ενήλικες άνω των 18 ετών να πραγματοποιούν 5 φορές την εβδομάδα, 30 λεπτά μέτριας έντασης άσκηση συνδυάζοντας τόσο αερόβια όσο και αναερόβια προπόνηση. Η προσαρμογή του χρόνου άσκησης εξατομικεύεται και μπορεί ακόμη και να μην είναι συνεχόμενη, δηλαδή μπορεί να περιορίζεται ο χρόνος της αλλά να αυξάνεται η συχνότητα της μέσα στην ημέρα για παράδειγμα αντί να κάνουμε γρήγορο βάδιν 30 λεπτά συνεχόμενα, θα μπορούσαμε να το μοιράσουμε σε 2 τέταρτα μέσα στην ημέρα, πηγαίνοντας και γυρνώντας από τη δουλειά έτσι ώστε να μπορέσουμε να επωφεληθούμε με τα δώρα που μας προσφέρει ο δραστήριος τρόπος ζωής στην υγεία μας.

Ξεκινήστε τη μέρα σας λοιπόν κρατώντας γερά τη σκυτάλη προσπαθώντας να μην την παραδώσετε στην θεραπεία….